.png)
Thời gian chính là vật liệu của cuộc sống, xin đừng lãng phí…
“Anh có yêu cuộc sống không? Nếu có thì đừng lãng phí thời gian, vì thời gian chính là vật liệu của cuộc sống.” – Benjamin Franklin
Tất cả chúng ta đang cố gắng làm việc chăm chỉ mỗi ngày vì mục đích gì?
Bạn biết không, ở Anh vào những năm đầu thế kỷ 19, thời gian làm việc bình thường của một người lớn là 15 tiếng/ngày, và với trẻ em là 12 tiếng/ngày và thậm chí đôi khi chúng vẫn phải làm nhiều như người lớn. Nếu ai phàn nàn, họ sẽ được dạy rằng làm việc giúp người lớn tránh xa nhậu nhẹt và trẻ con khỏi nghịch dại. Và giờ thì sau một vài trăm năm, thời gian làm việc trung bình của chúng ta là 8 tiếng/ngày. Một khoảng thời gian đáng kể đã được rút ngắn đúng không?
Nhưng chúng ta phải luôn thừa nhận một sự thật rằng, chỉ một phần rất nhỏ người trong xã hội có thể sống tốt với khoảng thời gian làm việc tiêu chuẩn 8 tiếng mỗi ngày đó. Còn đâu phần đông ngoài cuộc sống, người ta phải làm việc gấp đôi thời gian đó mỗi ngày, không việc này thì việc khác. Người bán hàng ăn hay những chị tiểu thương sẽ phải thức từ tinh mơ cho tới tối mịt, những người bán hàng lề đường phải rong ruổi cả ngày dài, những người nghệ sĩ đôi khi nhiều ngày không được ngủ… Cứ như thể chúng ta sống trên đời này, chỉ là để làm việc.
Vậy câu hỏi đặt ra là, chúng ta làm việc để làm gì? Sẽ có vô vàn câu trả lời cho câu hỏi nhảm nhí này: để nuôi sống bản thân và gia đình, để phát triển xã hội, để kiếm tiền, để duy trì cuộc sống, để thỏa niềm đam mê… Câu trả lời nào cũng vô cùng hợp lý cả. Nhưng tôi thì cho rằng, chỉ có một câu trả lời là hợp lý nhất thôi, mà chúng ta thường hay bỏ qua, vì không nghĩ đến, vì không biết hay vì cố tình làm lơ. Đó là chúng ta làm mọi việc trên đời, tất cả chỉ vì một thứ quan trọng nhất, đó là ta làm việc để kiếm thời gian.
Nghe lạ lùng quá phải không?
Tại sao thời gian lại quan trọng?
Cái này chắc ai cũng biết. Vì nó là thứ không bao giờ lấy lại được. Tiền mất, có thể có lại, sức khỏe mất, trong đa số trường hợp, chúng ta vẫn có thể khỏe lại, tuổi trẻ qua đi, chúng ta sẽ tìm lại được nó trong độ… hồi xuân, nghị lực mất, vẫn sẽ tìm được, niềm tin mất, không vấn đề gì, ta chỉ cần một niềm tin mới… Ok, bây giờ tới thời gian, nếu thời gian mất, bạn có kiếm lại được không? Không, sẽ không có bất cứ cách nào giúp bạn cứu vãn hay tìm lại những khoảng thời gian đã mất. Một ngày trôi qua là sẽ trôi qua mãi mãi, bạn không thể níu kéo, không thể mua, không thể tìm lại được nữa. Không bao giờ. Không một cách nào hết.
Ta hãy xét tầm quan trọng của một vài thứ cơ bản trước khi nói đến tầm quan trọng của thời gian. Bạn có thể thấy, sự thật là nước thì rất quý, quý hơn bất cứ thứ tài nguyên khoáng sản nào, nhưng vì nước có quá nhiều so với nhu cầu và quá dễ tìm kiếm nên chúng ta chẳng thấy nó quý giá gì cả. Nhưng nếu thử đặt bạn vào giữa một sa mạc khô cằn, hay nhét bạn vào một quốc gia Châu Phi nghèo khổ, nơi mà người ta thậm chí phải uống cả nước thải của bò, hay đơn giản chỉ cần cúp nước nhà bạn trong một vài ngày, bạn sẽ thấy phát điên lên và nhận ra nó quý giá biết bao nhiêu.
Còn vàng, chúng chẳng có giá trị thực tế gì to tát cả, nhưng người ta lại sống chết vì nó, vì nó hiếm, nó khó tìm, nó có một vài đặc tính mà không thứ gì có được, những đặc tính này chẳng liên quan gì đến sự sống còn của chúng ta hay của bất kỳ ai, nhưng nó vẫn quý. Vì nó quá ít, nó hữu hạn, nó không sinh thêm ra và không có đủ nhiều cho tất cả mọi người cùng sở hữu, thế là nó quý giá. Quý như vàng! Bạn có thể cho rằng sự so sánh này là khập khiễng, vậy hãy xét tiếp nào. Bạn nghĩ thời gian quý chứ? Chúng quý hơn vàng, hơn nước không? Chắc hẳn chúng ta đều thừa nhận thời gian là rất quý báu, nhưng chỉ là một cảm tưởng mơ hồ, chúng ta vẫn chưa nhận ra nó quý báu và cần được trân trọng biết bao nhiêu.
“Anh có thể trì hoãn, nhưng thời gian thì không.” – Benjamin Franklin
Có một bộ phim Mỹ từng nói về chủ đề này, đó là một bộ phim với ý tưởng tuyệt vời về tầm quan trọng của thời gian. Ở thế giới đó, mọi người biết được mình còn bao nhiêu thời gian để sống, thế nên họ làm mọi việc, tìm mọi cách để kiếm thêm thời gian cho mình, chứ không phải tiền? Ở thế giới đó, người ta đi làm mỗi ngày để được nhận thêm thời gian, người ta mua hàng hóa nhu yếu phẩm sẽ phải trả bằng lượng thời gian tương ứng, người ta tặng cho nhau thời gian và xử phạt nhau cũng bằng thời gian. Người ta hơn nhau kém nhau cũng chỉ cần một thước đo thời gian để đánh giá. Tất cả mọi thứ con người tìm kiếm và trao đổi hàng ngày đều được quy về một thứ cơ bản: Thời gian. Đó thật sự là một ý tưởng rất hay, cực kỳ hay giúp cho chúng ta nhận ra mục đích thật sự khi còn sống trên đời, tất cả chỉ là để kiếm thêm thời gian mà thôi.
Thực tế, chúng ta không nhận ra tầm quan trọng của thời gian đúng mức độ của nó. Bởi vì nó quá công bằng. Bất cứ ai, dù nghèo khổ hay sang giàu, dù nam hay nữ, già hay trẻ, giám đốc hay lao công, tất cả chúng ta đều có một lượng thời gian như nhau trong mỗi ngày. Đều có 60 giây cho 1 phút, 60 phút cho 1 giờ, 24 giờ cho 1 ngày, 30 ngày cho một tháng và 12 tháng cho 1 năm. Không ai hơn, không ai kém, dù chỉ một phút, một giây hay một khắc. Đó thực sự là thứ duy nhất công bằng tuyệt đối trên đời này. Vì nó công bằng nên chúng ta thờ ơ, chúng ta không hỏi tại sao và cũng không cần phấn đấu để có hơn được người khác. Vì nó công bằng nên chúng ta hài lòng và chấp nhận như một lẽ tất nhiên, mà không hề biết rằng, chính tư tưởng đó đã khiến chúng ta đi sau người khác cả ngàn dặm trong cuộc đời.
Quay trở lại câu hỏi, bạn nghĩ mình đi làm để làm gì? Để có đủ tiền trang trải và duy trì cuộc sống, để có thể về hưu dưỡng già không âu lo, để có gì đó để lại cho con cháu, để tạo nên một cuộc sống tiện nghi hiện đại… Rất nhiều lý do, tôi sẽ bật mí cho bạn lý do thật sự, như đã nói ở trên. Tất cả những mục tiêu này, đều là những hình thái khác nhau của… thời gian. Đúng vậy đó, mọi thứ bạn đi làm để kiếm tìm, đều là những trạng thái khác của thời gian mà ra cả.
Con người tạo ra các sản phẩm mới dù hiện đại hay mới mẻ đến đâu, cũng vì một lẽ thực tế nhất, giúp loài người tiết kiệm thời gian và công sức. Từ xe đạp lên xe máy, ô tô rồi máy bay. Từ điện thoại bàn tới cục gạch tới những smartphone thế hệ mới. Từ chiếc máy giặt giặt nhanh hơn, nước ngâm tẩy vết bẩn mau hơn, máy tính bàn lên xách tay, tivi thường tới tivi hẹn giờ, thư tay đến thư điện tử, ngân hàng tới bitcoin, đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng gói đến thuốc men và cả các chương trình giải trí hay tin tức nữa… Tất cả mọi thứ trên đời đều được làm ra với mục đích làm sao cho nhanh hơn, siêu việt hơn, thông minh hơn, giúp con người tiết kiệm thời gian và công sức. Mà công sức suy cho cùng, cũng là về thời gian.
Bạn làm mọi việc bạn đang làm, để kiếm tiền, kiếm tiền để sắm những thứ công nghệ mới, cho dù vì lý do gì như hiện đại, sành điệu hay tiện dụng… cũng là để làm cho cuộc sống được dễ dàng và nhanh hơn. Bạn xây một căn nhà to rồi sắm sửa mọi vật dụng đắt giá và rồi làm mọi thứ để được ở trong căn nhà đó lâu hơn, vui chơi cùng con cháu nhiều hơn. Bạn thuê những người giúp việc làm cho bạn thật ra là bạn đang mua khoảng thời gian của họ thay bạn làm việc đó. Rồi bạn lại dùng thời gian mua được từ người khác để đổi lấy tự do cho chính mình, cho những sở thích cá nhân.
Thay vì nấu ăn, cắt cỏ, dọn dẹp bạn có thể chơi gôn, đọc sách hay tham gia các câu lạc bộ. Bạn làm mọi thứ vì tương lai con cái với mong muốn chúng không phải mất quá nhiều thời gian để có được những thứ đó. Kiếm nhiều tiền để tích trữ của cải cho con cháu với hy vọng chúng sẽ nhanh đạt được điều mà ta đang phấn đấu hơn, một cuộc sống dễ dàng và sung túc hơn từ sớm, chứ không như bạn phải đợi tới cuối đời. Bạn làm việc để mua khoảng thời gian nhàn rỗi không phải lo lắng đi làm kiếm tiền lúc tuổi già.
Bạn cày ngày đêm để dành chút tiền để kéo dài cuộc sống, hy vọng khi ốm đau bệnh tật tiền sẽ giúp bạn mua được tài năng của những bác sĩ tay nghề cao, mua được loại thuốc hiệu quả giúp bạn sống lâu thêm chút nữa. Bạn và tôi, chúng ta cố gắng kiếm nhiều tiền sau cùng để tận hưởng mọi điều mà ta mong muốn trong cả cuộc đời, như những khoảng thời gian thư thái bên người yêu thương, như thời gian chăm lo cho những mối quan tâm của riêng mình, những đam mê, những ước vọng…
Vậy đó, sự thật là vậy đó, rằng mọi điều chúng ta đang làm, chung quy đều có thể quy về một mục tiêu duy nhất: Chúng ta muốn kéo dài thời gian cho cuộc sống này lâu nhất có thể. Bây giờ bạn đã đồng tình chưa khi tôi cho rằng chúng ta đi làm, tất cả chỉ vì một mục đích đó là mua những trạng thái khác nhau của “thời gian”?
Nếu chưa xin bạn đọc tiếp câu chuyện ngắn này, hẳn không ít người đã được đọc nó:
Một câu chuyện khá hay về cách chúng ta tận hưởng cuộc sống và sử dụng thời gian đúng không? Một người làm việc cật lực cả đời, chỉ để kiếm chút thời gian nhàn nhã lúc tuổi già, một người khác tận hưởng từng giây phút trong cuộc sống mà người kia phải phấn đấu cả đời, chỉ vì ông ta biết cách.
“Người nào dám lãng phí một giờ đồng hồ thì người đó hãy còn chưa phát hiện ra giá trị của cuộc sống.” – Charles Darwin
Ta biết thời gian là quý vậy đó, hơn cả vàng bạc nữa. Nhưng chúng ta đang đối xử với thời gian của mình như thế nào? Cô bạn mới tag tôi vào hình chụp một trang sách, đại ý thế này: Nếu mỗi ngày bạn để 3 giờ trôi qua lãng phí, hãy nhân nó lên 1 năm, bạn đã lãng phí 1095 giờ. Giả sử tính từ lúc này về sau, bạn còn 50 năm nữa để sống, tổng số giờ lãng phí của bạn là 54.750 giờ, tương đương với 2.281 ngày hay 6,25 năm. Gần 1/10 cuộc đời bạn trôi trong vô nghĩa, đấy là coi như thời gian ngủ vẫn tính là thời gian sử dụng nhé. Một con số khủng khiếp đáng giật mình đúng không?
Bạn không nghĩ mỗi ngày mình lãng phí tới 3 giờ? Vậy thì hãy xem xét lại, mỗi lần bạn lang thang hết trang tin này tới trang tin khác, đọc đi đọc lại cùng một nội dung ở các trang khác nhau, tiêu đề khác nhau, mất bao nhiêu thời gian? Mỗi khi ai đó trễ hẹn bắt bạn leo cây, bạn ngồi đó không làm được gì, hoặc may mắn có cái điện thoại, lướt new feed lướt đi lướt lại, thậm chí cáu gắt vì mọi người không viết status đủ nhanh cho bạn lướt, thời gian đó có bị coi là lãng phí?
Bạn chơi game, như nông trại chẳng hạn, bạn phải chăm và thu hoạch nó mỗi ngày, nghe bạn tôi nói mất cả mấy chục phút để lo cho cái trang trại ảo đâu ra đấy. Điều đó có coi là thời gian vô nghĩa? Rồi thậm chí những giấc ngủ nướng triền miên khi bạn đã ngủ dư 8 tiếng/ngày, đó cũng là một sự lãng phí. Nếu bình thường bạn thức dậy lúc 8 giờ, hãy thử một ngày thức dậy từ 6 giờ, và xem bạn có thể làm được những gì trong thời gian đó, tập thể dục, phụ mẹ chuẩn bị đồ ăn sáng, đọc một vài chương sách… Rất rất nhiều việc bạn có thể làm bạn biết không?
“Tiền bạc và thời gian là những gánh nặng ghê gớm nhất của cuộc đời… và những kẻ bất hạnh nhất là những người sở hữu chúng nhiều hơn mình có thể sử dụng.” – Samuel Johnson
Tôi biết nhiều người khá bận rộn, họ ao ước có được chút thời gian rảnh để làm những việc bạn cho là rất tầm thường trong cuộc sống: Ngồi lặng lẽ một góc quán cafe yên tĩnh đọc cho hết một cuốn sách, đưa đón con đi học, nấu cho gia đình nhỏ một bữa ăn tử tế, tụ tập những người bạn lâu năm không gặp, thăm một ông bác bị bệnh đã lâu, bước vào một spa để được người khác chăm sóc… Những việc rất bình thường, nhưng đối với người bận rộn, họ cũng khó lòng làm được.
Còn chúng ta, những con người rảnh rỗi, lúc nào cũng thấy có quá nhiều thời gian không biết làm gì. Chúng ta nhìn người bận rộn với ánh mắt thèm muốn. Hãy thừa nhận đi, đã bao giờ, hay ít nhất một lần, bạn quá rảnh rỗi và bạn ước mình được bận rộn như một người nào đó? Hơn cả khoe tiền khoe sắc, khoe sự bận rộn là điều khiến cho rất nhiều người thèm muốn, nhất là trên cái xã hội người ta chỉ có thời gian để lướt newfeed, check like mỗi giây mỗi phút chứ không có đủ thời gian để làm bất cứ gì khác.
Giữ cho mình bận rộn, đó cũng chính là cách bạn tận dụng thời gian và cảm thấy mỗi ngày trôi qua đều thật ý nghĩa và đáng sống. “Nhàn cư vi bất thiện” là một câu nói rất hay và đúng, khi rãnh rỗi chúng ta có xu hướng suy nghĩ những việc linh tinh vặt vãnh và dễ dàng làm những việc xàm xí vô bổ. Trộm cắp cướp giật chủ yếu đến từ những người người lao động, quá rãnh rỗi, không muốn làm việc mà chỉ muốn ngồi ăn rồi làm hại người khác. Tin tức giật gân với những tiêu đề đập vào mắt cũng bắt nguồn từ việc người ta thích thông tin nhanh hơn, dễ đọc nhưng không cần tìm hiểu.
Chúng ta sống lướt trên đời tưởng đâu để tiết kiệm thời gian nhưng kỳ thực là đang lãng phí thời gian một cách khủng khiếp. Mọi thứ trong xã hội đều là mì ăn liền, những bữa ăn ăn liền, những trang tin tức ăn liền, những sản phẩm công nghệ ăn liền, những bộ phim ăn liền cho tới những cuốn sách ăn liền. Tất cả đều do quan niệm sai lầm của chúng ta về thời gian, điều đó làm rối tung mọi thứ. Làm cho chúng ta sống bằng một trái tim vội vã cuống cuồng không kịp cảm nhận bất cứ điều gì nữa. Mà một trái tim khi không cảm nhận được những thứ xung quanh, thì có khác gì những con robot đâu cơ chứ.
“Tính cách là kết quả của hai thứ: Thái độ tinh thần và cách chúng ta sử dụng thời gian. – Elbert Hubbard
Có một số học thuyết để phân biệt và đoán định tương lai một con người. Một trong số đó, là chỉ cho chúng ta cách đánh giá người khác, khi họ rãnh rỗi. Nói một cách dễ hiểu hơn, bạn sẽ hiểu một người, khi anh ta rảnh rỗi, chứ không phải lúc anh ta bận rộn. Hãy lắng nghe những câu chuyện người ta nói khi rãnh rỗi, hãy nhìn những hành động người ta làm khi rãnh rỗi, bạn sẽ hiểu về ai đó thêm rất nhiều.
Một ông chồng khi rảnh thì giúp vợ việc nhà, tìm cách tăng thu nhập cho gia đình, chơi với con dạy con học hay chỉ suốt ngày đàn đúm nhậu nhẹt bên đám bạn chén chú chén anh. Một cô gái khi rảnh thì đọc sách, đi làm thêm, học thêm ngoại ngữ hay chỉ quần áo, trang điểm, shopping… Tất cả những điều này, quả thực cho bạn cái nhìn đáng giá hơn rất nhiều cách mà người ta thể hiện cho bạn thấy qua mạng xã hội, bản đã bao giờ thử đánh giá chưa? Nếu chưa thì thôi, cũng không cần thử làm gì. Vì bạn sẽ thất vọng đấy, khi biết phần lớn chúng ta làm gì lúc rảnh rỗi.
Đọc sách ư? Chẳng ai cả. Làm từ thiện hay giúp một ai đó sao? Mơ đi. Giúp đỡ cha mẹ việc nhà? Làm gì có. Trồng một cái cây, chăm một con vật? Thôi quên đi. Học hỏi, tìm tòi kiến thức? Ở đâu ra vậy. Nghiên cứu sáng tạo một thứ gì đó mới mẻ có ích cho cuộc sống? Thôi đủ rồi, bạn sẽ không tìm thấy điều gì tương tự thế trên mạng xã hội đâu. Vì mạng xã hội là nơi người ta khoe lối sống mì ăn liền, khoe những thứ bám ngoài da, khoe những hành động thực tại hào nhoáng. Đừng thất vọng, điều đó là quá bình thường rồi.
“Hãy có thời gian cho cả công việc và hưởng thụ. Khiến mỗi ngày vừa hữu ích vừa thoải mái, và chứng tỏ rằng bạn hiểu giá trị của thời gian bằng cách sử dụng nó thật tốt. Và rồi tuổi trẻ sẽ tươi vui, và tuổi già không có nhiều hối tiếc, và cuộc đời sẽ là một thành công tươi đẹp.” – Louisa May Alcott
Tôi đã từng sống một cuộc sống nhàn tênh buồn chán, cả ngày loay hoay hết coi phim lại chat chit, lại coi phim, ăn uống rồi ngủ. Đó là những tháng ngày nhàn nhã nhất, nhưng cũng là chuỗi ngày buồn chán và vô nghĩa nhất trong cuộc đời. Và giờ đây, cũng cùng một công việc nhưng tôi biết cách làm cho mình bận rộn, luôn bận rộn tới mức cảm thấy bao nhiêu thời gian cũng không đủ làm cho hết việc. Tôi tự tạo việc cho chính mình. Một ngày của tôi bắt đầu từ 6 giờ sáng và kết thúc lúc 12 giờ, công việc không có gì nặng nhọc nhưng luôn tay luôn chân.
Điều đó thật sự khiến tôi hạnh phúc, hạnh phúc ngập tràn. Không còn cảm thấy buồn chán, không còn cảm thấy lãng phí thời gian, không còn than thở, không còn bận tâm những chuyện râu ria xung quanh cuộc sống. Chỉ tập trung làm tốt công việc của mình và tôi hài lòng với nó. Khi bận rộn, ta quý trọng thời gian hơn, biết yêu những giây phút rảnh rỗi hiếm có và thực sự đắm mình tận hưởng từng giây phút trên đời.
Điều đó quả thực rất tuyệt vời. Bạn có thể thấy tôi online cả ngày trên facebook nhưng bạn không biết tôi có thể làm bao nhiêu việc trong thời gian đó. Tôi đọc sách, tôi tìm hiểu thông tin, tôi làm việc kinh doanh của mình, tôi viết, và giờ thêm việc viết thư tay, học tiếng Anh và nói chuyện với mọi người nữa. Tôi thực sự rất bận rộn. Bận tới không ngó qua một lần các trang tin tức tôi từng mê mẩn, bận tới không thèm xem bộ phim yêu thích, bận tới cả ngày không lướt new-feed một lần.
Bận là thế nhưng tôi luôn sẵn sàng trả lời mọi câu hỏi hay giúp đỡ một ai đó, sẵn sàng đóng cửa tạm nghỉ việc buôn bán để gặp một cậu bạn hay về nhà thăm ba mẹ, hay thậm chí nghỉ một vài ba hôm đi du lịch đây đó… Cũng hơi khó hiểu, vì nói tôi bận cũng đúng mà nói tôi rảnh rỗi cũng chẳng sai tí nào. Nhưng đại loại là tôi có toàn quyền kiếm soát thời gian và sự bận rộn của mình. Đó là một niềm hạnh phúc lớn lao. Và bạn cũng hoàn toàn có thể làm được điều đó như tôi.
Nếu bạn cũng muốn hạnh phúc, muốn mỗi ngày qua đi đều cảm thấy hài lòng mãn nguyện, hãy tự tạo việc cho bản thân và cố gắng duy trì sự bận rộn của mình. Chỉ cần thời gian trôi qua bạn cảm thấy nó không vô nghĩa, không phí hoài là bạn đã thành công và hạnh phúc hơn rất nhiều người rồi đó.
Bổ sung cho bạn một vài hoạt động/công việc có thể “tạo sự bận rộn một cách hoàn hảo”: