Khi bạn còn trẻ, thế giới giống như là vỏ sò của bạn vậy và các cơ hội dường như bất tận, nhưng có thể bạn sẽ phải chịu rất nhiều áp lực để quyết định một con đường cho cuộc đời mình. Làm thế nào mà bạn có thể biết nghề nghiệp nào nên theo đuổi và cần làm gì với tương lai của chính mình?
Gần đây tôi có nhận được bức thư của một cô bé 15 tuổi, hỏi về cách để nhận ra phải làm gì với cuộc đời mình:
“Là một học sinh trung học, tôi luôn luôn bị nhắc nhở phải nhận ra điều cần làm trong đời, nghề nghiệp nào mà tôi muốn có và nhiều thứ khác. Tôi cảm thấy rõ ràng một áp lực rất nặng nề khi thầy cô và bố mẹ yêu cầu tôi phải nhận ra điều gì đó ngay lúc này. Tôi còn trẻ và tôi không muốn phạm phải một sai lầm mà nó sẽ phá hủy cả tương lai của mình. Tôi biết cái tôi thích và những mối quan tâm của mình, nhưng khi tôi đọc về một công việc liên quan tới những sở thích đó thì tôi luôn luôn cảm giác như thể là mình không hào hứng về nó và tôi không biết lý do tại sao.”
Thật là vô cùng khó khăn để nhận ra: phải làm gì với tương lai của mình? Lúc này đây, tôi thực sự không thể biết chính xác bạn gái trẻ tuổi này nên làm gì, nhưng tôi có thể chia sẻ điều mà tôi đã học được khi nhìn lại chính cuộc đời mình, và những điều mà tôi đã dạy các con của tôi (đứa lớn nhất là 21 tuổi và vẫn đang tìm hướng đi, nhưng tôi cũng có hai cậu bé ở tuổi 17 và 16, cùng một cô bé 14 tuổi). Và đây là những điều tôi đã nói.
BẠN KHÔNG THỂ BIẾT TRƯỚC ĐƯỢC TƯƠNG LAI
Thậm chí những bạn trẻ đã có một kế hoạch (trở thành bác sĩ, luật sư, nhà nghiên cứu khoa học, ca sĩ) cũng không thực sự biết điều gì sẽ xảy ra. Nếu họ có bất kỳ sự chắc chắn chút nào, thì họ đã bị lừa dối ít nhiều. Cuộc đời không diễn ra đúng như kế hoạch, và trong khi một số ít người có thể làm chính xác điều mà họ lên kế hoạch để làm, thì bạn sẽ chẳng bao giờ biết được liệu mình có phải là một trong số đó hay không. Những thứ khác sẽ xuất hiện và thay đổi bạn, thay đổi những cơ hội của bạn, thay đổi thế giới chúng ta đang sống. Lấy các công việc tại Google, Amazon hoặc Twitter làm ví dụ, chúng vẫn chưa tồn tại khi tôi còn tuổi teen. Hay là làm công việc là một blogger tại Zen Habits cũng vậy.
Vì vậy nếu bạn không thể định hình được tương lai, thì bạn có thể làm gì? Bạn đừng tập trung vào tương lai. Hãy tập trung vào cái bạn có thể làm ngay lúc này, và điều đó sẽ tốt mặc cho tương lai có mang đến điều gì đi chăng nữa. Hãy tạo ra các thứ. Xây dựng các thứ. Học các kỹ năng. Dám phiêu lưu. Tạo ra các mối quan hệ. Những thứ này sẽ giúp bạn trong bất kỳ tương lai nào.
HỌC CÁCH LÀM QUEN VỚI SỰ KHÓ CHỊU
Một trong những kỹ năng quan trọng nhất mà bạn có thể phát triển đó là trở nên quen với những sự khó chịu. Những thứ tốt nhất trong cuộc đời thường rất khó đạt được, và nếu bạn tránh xa những khó khăn và bất tiện, thì bạn sẽ bỏ lỡ nhiều thứ. Bạn sẽ sống một cuộc sống an toàn.
Học thì rất khó. Xây dựng một cái gì đó tuyệt vời cũng khó. Viết một cuốn sách cũng khó. Lập gia đình cũng khó. Chạy một cuộc thi marathon cũng khó. Nhưng tất cả chúng đều rất đáng kinh ngạc.
Nếu bạn trở nên quen với những sự khó chịu, thì bạn có thể làm bất cứ điều gì. Bạn có thể bắt đầu một công việc kinh doanh, điều mà bạn không thể nếu bạn sợ sự khó chịu, bởi vì bắt đầu một công việc kinh doanh thì rất khó và không thoải mái chút nào.
Làm thế nào để bạn có thể giỏi trong vấn đề này? Hãy tập làm những thứ bây giờ mà bản cảm thấy không thoải mái và khó, và phải có mục đích. Nhưng bắt đầu làm những việc nhỏ thôi. Cố gắng luyện tập từng chút một, thậm chí nếu nó quá khó, thì chỉ nên bắt đầu một ít phút một, và sau đó tăng dần một phút mỗi ngày. Cố gắng viết blog hoặc thiền định hàng ngày. Khi bạn nhận thấy bản thân mình đang trốn tránh sự bất tiện, thì hãy thúc ép bản thân cố thêm một chút một (trong những giới hạn chấp nhận được và an toàn của khóa học).
HỌC CÁCH LÀM QUEN VỚI SỰ KHÔNG CHẮC CHẮN
Một kỹ năng liên quan nữa là sống tốt trong sự không chắc chắn. Ví dụ, bắt đầu một công việc kinh doanh là một thứ đáng kinh ngạc để làm, nhưng nếu bạn sợ sự không chắc chắn thì bạn sẽ bỏ qua nó. Bạn không thể biết mọi thứ sẽ có kết quả như thế nào, và vì vậy nếu bạn cần biết mọi thứ sẽ có kết quả ra sao thì bạn sẽ tránh những dự án lớn, các cơ hội và công việc kinh doanh.
Nhưng nếu bạn có thể chấp nhận có những điều không thể biết trước được, thì bạn sẽ mở toang cánh cửa để nhận lấy nhiều cơ hội hơn.
Nếu bạn chịu được những khó khăn và không chắc chắn, thì bạn có thể làm được tất cả mọi thứ: đi du lịch vòng quanh thế giới, và sống một cuộc sống đơn giản trong khi viết blog về nó, viết một cuốn sách, bắt đầu một công việc kinh doanh, sống ở một nước khác và dạy tiếng Anh, học lập trình và tạo ra những phần mềm của chính bạn, xin một công việc trong một công ty mới khởi nghiệp (startup), tạo ra một trang tạp chí trực tuyến cùng những cây bút trẻ khác, và nhiều thứ khác nữa. Tất cả những điều này đều rất tuyệt vời, nhưng bạn phải có khả năng chịu đựng được sự phiền toái và không chắc chắn.
Nếu có bất kỳ cơ hội nào giống những điều kể trên xuất hiện, thì bạn sẽ sẵn sàng vì bạn đã luyện những kỹ năng này rồi.
VƯỢT QUA SỰ SAO LÃNG VÀ TRÌ HOÃN
Tất cả điều này sẽ trở nên vô ích nếu bạn không thể vượt qua vấn đề phổ biến là sao lãng và trì hoãn. Bạn có thể nắm lấy một cơ hội bởi vì bạn rất giỏi đối phó với sự không chắc chắn và sự khó chịu, nhưng sau đó bạn không làm được gì nhiều bởi vì bạn quá bận rộn vào chát chít trên mạng xã hội và xem truyền hình.
Thực ra, sao lãng và trì hoãn chỉ là những cách để né tránh sự khó chịu, vì vậy nếu bạn không ngại sự khó chịu thì bạn đã hơn hầu hết mọi người rồi. Nhưng thực ra có rất nhiều cách giúp bạn thực hành để chống lại sự trì hoãn.
HIỂU NHIỀU HƠN VỀ TÂM TRÍ CỦA BẠN
Hầu hết mọi người không nhận ra rằng chính nỗi sợ hãi đã kiểm soát họ. Họ không để ý khi mà họ bị sa vào sự sao lãng, hoặc luôn tìm lý do bào chữa cho những việc mà họ hứa với bản thân rằng sẽ không làm. Thực ra rất khó để thay đổi những thói quen về tinh thần, bởi vì không phải lúc nào bạn cũng nhìn thấy điều gì đang diễn ra trong đầu mình.
Tìm hiểu về cách thức tâm trí của bạn làm việc như thế nào, và bạn sẽ trở nên tốt hơn rất nhiều với tất cả điều này. Theo tôi, những cách tốt nhất đó là thiền định và viết blog. Với việc thiền định thì bạn có thể quan sát tâm trí của mình nhảy nhót, và làm dịu chúng xuống để có một cảm giác bình an. Còn đối với viết blog, thì bạn tập trung vào việc phản chiếu về cái mà bạn đang làm trong cuộc sống và những điều bạn đã học được từ đó. Nó là một công cụ tuyệt vời để phát triển bản thân, và tôi có một lời khuyên rằng tất cả các bạn trẻ nên viết blog.
LÀM MỘT CÔNG VIỆC CÓ THU NHẬP VÀ ĐỂ DÀNH TIỀN
Kiếm tiền thật sự khó. Bạn phải làm cho ai đó tin tưởng đủ để thuê bạn hoặc mua các sản phẩm/dịch vụ của bạn, điều này có nghĩa là bạn phải nhận ra lý do tại sao bạn lại xứng đáng để ai đó tin tưởng vào mình. Bạn phải trở nên có giá trị. Và bạn phải học cách để truyền thông với những người mà họ sẽ muốn mua hoặc thuê bạn. Cho dù là bạn đang bán bánh quy giao tận nhà hoặc một ứng dụng trên Apple store hay đang cố tìm một công việc là thu ngân, thì bạn đều phải làm điều này.
Và bạn sẽ trở nên tốt hơn bằng cách luyện tập.
Tôi đã làm việc như là một thư ký tại một ngân hàng và sau đó là một người viết bài tự do về lĩnh vực thể thao khi tôi đang học trung học, và những công việc này đã mang lại những kinh nghiệm vô giá đối với tôi. Và nếu bạn có thể kiếm đủ tiền, hãy để dành một quỹ phòng trường hợp khẩn cấp, rồi sau đó bắt đầu tiến hành đầu tư số tiền bạn kiếm được vào một quỹ chỉ số (index fund) nào đó và xem nó tăng trưởng theo thời gian.
XÂY DỰNG MỘT CÁI GÌ ĐÓ, THẬM CHÍ NHỎ BÉ
Hầu hết mọi người thường phung phí thời gian của họ vào những thứ không đâu, như xem TV, chơi games, lướt mạng xã hội, và đọc tin tức lá cải. Suốt cả năm làm điều đó thì bạn không thu được kết quả gì. Nhưng nếu bạn vẽ mỗi ngày, hoặc bắt đầu viết một ứng dụng web, hoặc tạo ra một blog hoặc một kênh video và bạn cập nhật nội dung đều đặn, hay bắt đầu xây dựng một công việc bán bánh, thì vào cuối một năm bạn sẽ có một cái gì đó thật tuyệt vời. Và thu được thêm nhiều kỹ năng mới. Một cái gì đó mà bạn có thể chỉ tay vào và nói, “Đó, cái đó tôi đã tạo ra đấy!” Điều mà hầu hết mọi người không thể làm được.
Hãy bắt đầu nhỏ thôi, và xây dựng nó mỗi ngày nếu có thể. Công việc này cũng giống như việc bạn đặt tiền của mình vào các kênh đầu tư vậy: giá trị của nó tăng trưởng theo thời gian.
TRỞ NÊN ĐÁNG TIN CẬY VÀ XÂY DỰNG DANH TIẾNG CỦA BẠN
Khi ai đó thuê một bạn trẻ không quen biết, thì nỗi sợ lớn nhất là bạn trẻ đó không đáng tin cậy. Rằng họ sẽ đến trễ và nói dối về việc đó, họ không hoàn thành công việc đúng thời hạn. Nếu một ai đó đã tạo ra được một mức độ uy tín trong nhiều năm thì có thể sẽ được tin tưởng hơn, và nhiều khả năng sẽ được thuê. Hãy học cách trở nên đáng tin cậy bằng cách làm việc gì cũng đúng giờ, làm tốt nhất mỗi tác vụ của bạn, trở nên thành thật, thừa nhận sai lầm và sửa chữa chúng, cố gắng hết sức để hoàn thành công việc đúng thời hạn, và trở thành một người tốt.
Nếu bạn làm được điều đó, thì bạn sẽ xây dựng được uy tín và người ta sẽ giới thiệu bạn đến những người khác, đây là cách tốt nhất để nhận được một công việc hoặc kiếm được một nhà đầu tư.
LUÔN LUÔN SẴN SÀNG CHO NHỮNG CƠ HỘI
Nếu bạn làm tất cả những điều trên, hoặc ít nhất là phần lớn trong số chúng, thì bạn sẽ rất ngạc nhiên đấy. Bạn sẽ bỏ xa hơn rất nhiều những người khác ở lại phía sau — đặc biệt nếu bạn đang còn trẻ giống như người đã gửi cho tôi câu hỏi này. Và các cơ hội sẽ xuất hiện trên đường bạn đi, nếu bạn có con mắt rộng mở để nắm lấy: những cơ hội việc làm, cơ hội để xây dựng một cái gì đó cùng với một ai đó, ý tưởng cho một startup mà bạn có thể xây dựng cho chính mình, một điều mới để học và chuyển thành một công việc kinh doanh, cơ hội đưa ra những kịch bản mới cho cuộc đời của bạn.
Những cơ hội đó có thể xuất hiện, và bạn phải sẵn sàng để nắm bắt lấy chúng. Hãy chấp nhận rủi ro — đó là một trong những thuận lợi của người trẻ. Và nếu không có cơ hội nào xuất hiện, thì bạn hãy tự tạo ra cho mình.
Cuối cùng, ý tưởng chính nằm phía sau tất cả những điều này đó là bạn không thể biết cái mà bạn sẽ làm với cuộc đời mình ngay lúc này, bởi vì bạn không biết bạn sẽ trở thành ai, bạn sẽ có khả năng làm gì, bạn sẽ có đam mê về cái gì, bạn sẽ gặp ai, những cơ hội nào sẽ xuất hiện, hoặc thế giới này sẽ thay đổi như thế nào. Nhưng bạn biết rõ một điều: nếu bạn đã chuẩn bị sẵn sàng, thì bạn có thể làm bất cứ điều gì mình muốn.
Hãy chuẩn bị cho bản thân bằng cách tìm hiểu thêm về tâm trí của bạn, trở nên đáng tin cậy hơn, xây dựng các thứ, vượt qua sự chần chừ và trì hoãn, trở nên quen thuộc với những điều khó chịu và không chắc chắn.
Bạn có thể từ chối tất cả những điều trên để sống một cuộc sống an toàn và tẻ nhạt. Hay là bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay, và xem cuộc đời sẽ mang lại cho bạn những điều tuyệt vời nào. Điều đó tùy thuộc vào bạn, chỉ thuộc vào bạn mà thôi!